 |
| Sessiz Kabin ve Odyometri Testi |
• Halk arasında işitme testi olarak bilinen testtir.
Saf Ses Nedir?
• Tek bir frekanstan oluşan sese, saf ses denir.
• Birden fazla frekansın oluşturduğu sese ise kompleks ses denir.
Aslında biz saf ses testi yaptığımızda hastaya tek frekans üzerinden (250,500,1000,2000,4000,8000hz) bip bip şeklinde ses şiddeti (dB) göndererek işitme eşiklerini bulmuş oluyoruz.
• Normal bir insan kulağı her titreşim enerjisini algılayamaz yalnız 20-20.000 Hz arasındaki sesleri işitebilir.
• 50-5000 Hz arasındaki seslere daha hassastır.
• Konuşma için önemli frekanslar ise 125-8000 Hz arasındadır.
• En iyi algılanan frekans 1000 Hz’dir.
Sesin Şiddeti
• Sesin şiddet birimi dB (desiBel)‘dir.
• Normal işiten insan kulağının en rahat dinlediği ses 50-70 dB HL’ dir.
• 100-110 dB HL‘in üzerindeki ses şiddeti kulak için rahatsız edici ve zararlıdır. Saf ses testinde hastaya bu şiddette vermemiz gerektiği durumlarda 2-3 saniyeyi geçmemesi gereklidir.
Saf Ses Odyometri Testi
Temelde iki ölçüm yaparız. Hava yolu ses iletimini ölçmek için hava yolu işitme ölçümü, kemik yolu ses iletimini ölçmek için de kemik yolu işitme ölçümü yaparız.
Ses İletim Yolları
1- Hava Yolu Ses İletimi
2- Kemik Yolu Ses İletimi
1- Hava Yolu İletimi
• Ses enerjisi hava yolundan verildiğinde, dış kulak yolundan başlayarak orta kulaktaki stapes tabanından devam eder ve sesin karakteristik frekansına gelinceye kadar baziler membran boyunca ilerler.
Kısaca özetlersek gelen ses dalgasının dış, orta ve iç kulak şeklinde ilerlediği bu yola hava yolu iletimi denir.
2- Kemik Yolu İletimi
• Kafatası kemikleri aracılığıyla iletilen sesin ise ağırlıklı olarak doğrudan koklear sıvılar yoluyla işitsel reseptörleri uyararak santral işitme sistemine gittiği yola kemik yolu iletimi denir.
Kemik yolunu da özetleyecek olursak, kafatası kemikleri aracılığıyla sesin iç kulak şeklinde ilerlediği yola denir.
• Kemik yolu iletiminde akustik enerjinin kısmen orta kulak kemikçikleriyle de iletildiği anlaşılmış olsa da bu düzey düşük şiddette kabul edilir.
• Gerek hava yolu gerekse kemik yolu ile iletilen ses enerjisinin kokleayı uyarış şekli temelde aynıdır.
• Her iki yoldan da gelen ses enerjisinin son hareketi koklear sıvılarda dalgalanma ve basiler membranda titreşim sonucunda ortaya çıkar.
• Günlük yaşamda sözel iletişimde kullanılan yol, hava iletimi yoludur.
Odyometrik Sıfır
• İnsan kulağında farklı frekanslarda hissedilen minimum ses şiddeti, işitme düzeyi olarak kabul edilmiş ve odyometrik sıfır kavramı ile odyometrelerin kalibrasyonu yapılarak 0 dB HL olarak belirlenmiştir.
• Normal kulakta minimum uyarılmayı sağlamak için gerekli olan şiddet miktarı, her bir frekansta SPL (Sound Pressure Level) cinsinden farklılık gösterir.
• Doğal ortamda bulunan sesin, insan kulağında hissedilmesi için belirli bir şiddette (dB SPL cinsinden) olması gerekir. Bu şiddetin farklı frekanslarda farklı değerleri bulunur.
• Örneğin, 125 Hz de bir sesin insan kulağı tarafından 0 dB HL cinsinden hissedilebilmesi için 45 dB SPL şiddetinde olması gerekmektedir.
• Odyolojik ölçümlerde ses şiddeti SPL cinsinden değil, davranışsal referans seviyesi olan dB HL cinsinden ifade edilir.
• Uluslararası standartlara uygun olarak saf ses odyometrisinde ölçümü yapılan saf seslerin normal işiten genç yetişkinler tarafından duyabileceği en düşük ses şiddeti 0 dB HL olarak belirlenmiştir
Saf ses odyometri testi odyolojinin en temel testidir. Tanı koymada en büyük rollerden biri bu teste aittir. Kişinin işitme eşiklerini belirlemede kullanılır. Subjektif test yöntemlerinden biridir. Tamamen hastanın yorumlarına dayalı test yöntemidir.
• Değişik frekanslarda ve şiddetlerde saf ses üretebilen bu elektronik cihazlara Odyometre adı verilir.
 |
| Odyometre Cihazları |
• Odyometreler aracılığıyla belirlenen işitme eşiklerinin kaydedildiği grafiklere ise Odyogram denir
 |
| Odyogram |
• Odyogramda kırmızı renk sağ kulağı, mavi renk ise sol kulağı temsil eder.
Sessiz Kabin
• İşitme ölçüm sonuçlarının güvenilir olmasının bir kuralı da ölçümün uygun fiziksel koşullarda yapılmasıdır.
• İşitme ölçümleri belirli bir oranda sesten arındırılmış sessiz kabinler de yapılmalıdır.
• Odadaki reverberasyonu en aza indirmek için sessiz odaların yüzeyleri delikli metallerle kaplıdır.
• Kabinde klinisyenin test yapılan kişiyi gözlemlemesini sağlayan pencerede de yalıtımlıdır.
• Yapılan odyolojik testlerin sağlıklı sonuç vermesi için Sessiz Kabin gereklidir !
Saf Ses Odyometri Testinde Hava Yolu Ölçümü
• Hastanın otoskopik muayenesi yapılmış ve dış kulak yolunda buşon varsa temizlenmiş olmalıdır.
• Test öncesi hasta hikayesi (anamnez) alınmalıdır.
• Hasta hikayesi (Anamnez); işitme kaybının miktarı, tipi, nedeni ve sosyal hayatına etkisi gibi konularda bilgi edinmemizi sağlar.
• Hastada tinnitus (çınlama), vertigo (çevre dönmesi) varsa bilinmelidir.
• Hastaya test sırasında ne yapacağı ile ilgili bilgi verilmelidir.
• Saf ses odyometri testi hava yolu ölçümlerinde; konuşma seslerini en çok yansıtan 250, 500, 1000, 2000, 4000 ,6000, 8000 Hz frekanslarında, saf ses eşikleri test edilir.
• Özellikle hava yolu ölçümünde dış kulak, orta kulak, iç kulak işitme sistemi değerlendirilir.
•Kişinin duyduğu en düşük şiddet seviyesini bulmak esas alınır. Kişinin duyduğu minimum ses şiddetine ise işitme eşiği denir.
• Dış kulak yolundan kulaklıklar aracılığı ile verilen saf sesler ile ölçülür.
• İşitme kaybının derecesini saptamak için önemli tanısal bilgiyi içerir.
• Teste 1000 Hz den başlanıp yüksek frekanslara doğru ölçüm sürdürülür daha sonra 500 Hz ve 250 Hz ölçülmesi tercih edilen yöntemdir.
• Ses iletici ekipmanlara transducer /dönüştürücü denir
• Teste başlamadan önce ilk olarak kulaklığın düzgün yerleştirilmesi çok önemlidir.
• Kulak kepçesinin kıvrık olmamasına çok dikkat edilmelidir.
• Kırmızı sağ, mavi sol kulağa yerleştirilmelidir.
 |
| Supra-Aural Kulaklık TDH-39 |
• Kulaklıklar takılmadan önce kulaklığa engel olabilecek aksesuarlar mutlaka çıkarttırılmalıdır.
• Kulak kanalını kapatmayacak şekilde tam ortalanarak takılıp baş bölgesine tam yerleşmesi sağlanmalıdır.
• Sadece yüksek frekans odyometri uygulanırken kullanılan kulaklıklara Circum-Aural kulaklık denir. (8000 Hz-18.000 Hz)
• Ölçümlerde HDA 200 model Circum-aural kulaklıklar kullanılmaktadır.
Kemik Yolu Ölçümü
• Kemik vibratörler kafatası kemiğine temas ettiğinde kuvvet uygulayarak titreşim oluşturabilecek şekilde dizayn edilmiştir.
• Kemik yolu işitme eşikleri hava yolu işitme eşiklerinden daha kötü olamaz.
• Böyle durumlarla karşılaşıldığında vibratör yanlış yerleştirilmiş olabilir, test yanlış uygulanmış olabilir ya da kalibrasyon hatası olabilir.
• Maskeleme uygulamasını hızlandırmak için hava yolu işitme eşiklerinin iyi olduğu kulaktan teste başlanmalıdır.
• 500, 1000, 2000 ve 4000 Hz frekanslarında kemik yolu işitme ölçümü yapılmalıdır.
• Kemik yolu vibratörü: Radio-Ear B71 model
• Mastoid çıkıntı üzerine yerleştirilmelidir.
• Kepçeye temas etmemeli, mümkün olduğunca altında saç kalmamalıdır
Teste Hazırlık
Kulaklıklar takılmadan ÖNCE hastaya TALİMAT verilmelidir.
Talimat : “Kulağınıza farklı tonlarda sesler göndereceğim, çok dikkatli dinleyiniz, ses çok kısık gelse bile, ne kadar az duyarsanız duyun mutlaka düğmeye basın (ya da elinizi kaldırın),( duydum ) ” şeklinde talimat verilmelidir.
Talimattan sonra hasta hangi kulaktan teste başlanacağı ve sırayla iki kulağında test edileceği konusunda bilgilendirilmelidir.
Kulaklıklar takılmadan önce varsa toka, baş bandı, küpe, gözlük vb. çıkarılmalıdır.
Kulak kepçesi ve kulak kanalı şekil bozukluğu, akıntı açısından incelenmelidir.
Kırmızı kulaklık sağ kulağa , mavi kulaklık sol kulağa gelecek şekilde yerleştirilir.
Teste başlanacak dB HL miktarı hastadan alınan hikaye sırasındaki gözlem ve hastanın şikayetine göre saptanır.
Çok yüksek şiddet düzeyinden başlanması hem hastayı rahatsız edebilir hem de gereksiz zaman kaybına neden olur.
Teste iyi işiten kulaktan başlanır. Her iki kulak da aynı ise sağ kulaktan başlanır. Hem önemli konuşma frekansı olması hem de işitmenin en iyi olduğu ve en kolay algılanan test frekanslarından biri olması bakımından teste 1000 Hz'den başlanır.
Teste hastanın sesi kolayca tanıyabileceği eşik üstü bir düzeyden başlanmalıdır. 1000 Hz’ de 30 dB HL’ de teste başlanır. Cevap alınmıyorsa şiddet 20 dB HL arttırılır. Başlangıç seviyesinden itibaren 10 dB’ lik adımlarla ses seviyesi düşürülür. Cevap alınmayan noktadan sonra 5 dB‘ lik adımlarla yukarı doğru çıkılır. % 50 sinde doğru cevap verdiği seviye eşik olarak kabul edilir.(3 te 2 yada 5 te 3)
Klinikte eşik tespitinde Hughson-Westlake ascending-descending metodu en çok kullanılan metottur.
10 in 5 çık metodu (10 dB in, 5 dB çık) (Duyduysa 10 dB ses azaltılır, duymadıysa 5 dB ses artılır.)
Sinyal (Gönderilen Saf Ses ) süresi 1-2 saniye olmalıdır. Sinyaller arası süre mutlaka değişken olmalıdır (Örneğin 30 dB HL’ den teste başladık ardı sıra sinyal gönderdik). Aksi halde hasta; süreye şartlanır. Kesintili sinyal (bir kısa bir uzun) işitsel adaptasyon olasılığını azalttığından sürekli sinyalden daha uygundur.
Hava yolu eşikleri bulunurken ascending (çıkan) ve descending (inen) metodu kullanılır. Aynı şiddette ve ard arda olmadan üç uyarana karşı kişi tarafından en az iki uyarana cevap vermesi yada beş uyarana en az 3 cevap vermesi ile eşik tayin edilir.
Hasta her duyduğunda 10 dB azaltır, duymadığında 5 dB artırılır. Aynı şiddette ve ard arda olmadan üç uyarana karşı hasta tarafından en az iki uyarana cevap vermesiyle eşik belirlenir.
• Hem hava yolu hem de kemik yolu işitme ölçümünde aynı yöntem
kullanılır
1000 Hz test edildikten sonra önce yüksek frekanslar (2000,4000,6000 ve 8000 Hz) daha sonra alçak frekanslardaki işitme eşikleri (500, 250 Hz) bulunur. İki oktav frekans arasında 20 dB’den daha fazla fark var ise inter oktav/ara frekanslarda test edilir. (1500-3000 Hz gibi)
Hava yolu saf ses odyometrisi ile işitme sisteminin bütünlüğü test edildiği için tek başına patolojiye ve etiyolojiye özel bilgi sağlamaz ancak hava yolu saf ses işitme eşikleri ile işitme kaybı derecesine karar verilir.
Saf Ses Odyometri Testinde Kemik Yolu Ölçümü
• Kemik yolu saf ses odyometrisinde amaç dış kulağı ve orta kulağı geçerek kokleayı uyarmaktır.
• Mastoid üzerine yerleştirilen kemik vibratör ile kafatası kemiği titreşir.
• Bu sayede ses direkt koklaya iletilir ve işitmenin sensör ve nöral kısmı değerlendirilir.
• Hava yolu ve kemik yolu arasındaki fark iletim tipi kaybın büyüklüğü hakkında bilgi verir.
• Hava yolu ve kemik yolu işitme eşikleri birlikte kullanıldığı zaman işitme kaybının tipi hakkında bilgi verir.
• Kemik yolu eşik tayini yapılırken hava yolu ölçüm metodu kullanılır.
•Kemik yolu eşikleri 500, 1000, 2000 ve 4000Hz’ de bakılır.
•Maksimum şiddet limitleri her odyometrede farklı olsa da genellikle 500 ve 4000Hz’de 60 dB HL, 1000 ve 2000Hz’de ise 70 dB HL’dir
İşitme Kayıplarının Derecelendirilmesi
İşitme kayıplarının derecelendirilebilmesi için saf ses ortalamasına (SSO) ihtiyaç vardır. Saf ses ortalaması için WHO 500, 1000, 2000 ve 4000 Hz’ deki işitme eşiklerinin ortalamasının alınmasını önermektedir.
İşitme Kaybı Dereceleri (dBHL)
Normal işitme (<26)
Hafif (26-40)
Orta (41-55)
Orta-İleri (56-70)
İleri (71-90)
Çok İleri (>91)
Yorumlar
Yorum Gönder